فروش خوراک دام/تولید نخستین محصول تجاری‌سازی شده در زمینه خوراک دام و طیور

سال ۹۹ را باید سخت‌ترین سال اقتصادی و پر فراز و نشیب برای کشور دانست؛ سالی که دشمن با حربه‌های اقتصادی خود به جنگ با ملت بزرگ ایران پرداخت و این سال بر ما سخت گذشت، هرچند بسیاری از نبرد و جنگ ناعادلانه تنها از جبهه دشمن نبود در این میان بودند کاسبانی که در آشفته بازار تحریم فضا را بر مردم سخت‌تر و تنگ‌تر کردند ولی بودند افرادی که به ندای رهبری که سال ۹۹ را سال جهش تولید نامیده و برای این نام‌گذاری اهداف بلند مدتی داشتند لبیک گفته و اقدام به بومی‌سازی و داخلی سازی برخی محصولات و کالاها کردند.

در سال ۹۹ زیر سایه شوم تحریم، کشور با نوسانات ارزی روبرو بود حتی در زمینه واردات نهاده دام و طیور با مشکلاتی روبرو شد که تاکنون هم تبعات آن قابل مشاهده است و کاهش تولید مرغ در حالی در کشور وجود داشت که ما جزو هفتمین کشور دنیا در زمینه تولید مرغ گوشتی هستیم ولی به دلیل وابستگی شدید به ذرت و سویا و دیگر نهاده‌ها اخیراً بازار مرغ را با چالش‌هایی روبرو کرد.

در قم سالانه بیش از ۶۰ تن مرغ گوشتی تولید می‌شود ولی اخیراً مرغداران قمی هم با بازار سیاه خوراک مرغ دست و پنجه نرم کرده و تولید خود را کاهش دادند و پیامدهای آن هم باعث شد که با توجه به افزایش بار روانی مصرف، صف‌های طولانی برای تهیه مرغ را شاهد باشیم.

این مقدمه برای فهم این نکته مهم مطرح شد که بدانیم کشور چه اندازه به خوراک دام و طیور وابسته است و با تلاش و همت و قدم نهادن در مسیر رهنمودهای رهبری می‌توان با داخلی سازی و بومی‌سازی آن تحریم را به فرصت و این آشفته بازار را حل و فصل کرد.

مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان قم در آذرماه ۱۳۹۳ با ادغام مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی قم و مرکز آموزش شهید علی‌محمدی شکل گرفت.

این مرکز در حال حاضر دارای سه بخش تحقیقات علوم دامی، کشاورزی و جنگل و مرتع است؛ همچنین این مرکز دارای چهار ایستگاه تحقیقاتی شهید خوراکیان، ایستگاه تحقیقاتی- ترویجی پخش سیلاب بر آبخوان‌داری معصومیه(طغرود)، ایستگاه تحقیقات کشاورزی مهندس بدیعی و ایستگاه تحقیقات کشاورزی پردیسان است.

در این مرکز دستاوردهای علمی و تحقیقاتی مهمی صورت گرفته است که مهم‌ترین آن را می‌توان به برندسازی و تجاری سازی «مگس لارو» خانگی نام برد که مهم‌ترین خوراک تغذیه‌ای دام و هم‌چنین تحقیق بر داخلی سازی و بومی‌سازی دانه خوراکی «سوروگم دانه‌ای» که می‌تواند گامی برای رهایی از وابستگی شدید به واردات نهاده ذرت و سویا باشد را نام برد.

برای بررسی فعالیت مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان قم و مهم‌ترین دستاوردهای آن با «محمدرضا نائینی» رئیس این مرکز گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که به این شرح است:

* مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان قم را معرفی کنید؟
مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان قم در آذرماه ۱۳۹۳ با ادغام مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان قم و مرکز آموزش شهید علی‌محمدی قم شکل گرفت.

در برنامه بازبینی بخش‌های تحقیقاتی، این مرکز در حال حاضر دارای ۳ بخش تحقیقات علوم دامی، کشاورزی و جنگل و مرتع است. هم‌چنین این مرکز دارای ۴ ایستگاه تحقیقاتی شهید خوراکیان، ایستگاه تحقیقاتی- ترویجی پخش سیلاب بر آبخوان‌داری معصومیه(طغرود)، ایستگاه تحقیقات کشاورزی مهندس بدیعی و ایستگاه تحقیقات کشاورزی پردیسان است.

تعداد ۲۲۰ مقاله علمی درباره موضوعات مختلف بخش کشاورزی، دام و طیور، شیلات و منابع طبیعی توسط محققان مرکز در مجلات علمی داخل و خارج از کشور و یا همایش‌های معتبر نیز از محققان این مرکز ارائه شده است.

* درباره تحقیقات و پژوهش‌هایی که در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی قم صورت گرفته توضیح دهید؟
جمع‌آوری ۱۲۰۰ نمونه از گیاهان مرتعی در قم و شناسایی ۸۰۰ گونه از آن و ایجاد هرباریوم (گنجینه گیاهی) برای دانشجویان؛ جمع‌آوری و شناسایی بیش از ۲۴۰ گونه گیاهان دارویی از سطح استان؛ شناسایی و معرفی انواع آبزیان موجود در رودخانه‌ها و معرفی آبزیان اقتصادی برای پرورش در منطقه و هم‌چنین ۶ مورد ثبت اختراع در مورد گیاهان دارویی شیرافزا، آرتمیا و ساخت مکمل غذایی فسفره نشخوارکنندگان دستاوردهای این مرکز به شمار می‌رود.

* در حوزه تجاری سازی و برند سازی در این مرکز اقداماتی صورت گرفته است؟
در زمینه تجاری سازی و برندسازی برای نخستین بار محققان این مرکز در زمینه تولید لارو مگس خانگی که نوعی خوراک مطلوب برای دام و طیور است وارد عمل شده و با یک شرکت بزرگ خصوصی قرارداد همکاری بسته است؛ این نخستین قرارداد برای قدم گذاشتن به سمت تجاری سازی نخستین محصول در قم به شمار می‌رود و قرار است در آینده‌ای نزدیک محصولات و تحقیقات دیگری برندسازی و تجاری سازی شود.

* شاخص‌ترین و مهم‌ترین دستاورد علمی این مرکز در شرایط بحرانی کنونی چیست؟
در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی قم چند تحقیق و دستاورد شاخص را باید نام برد از جمله این که در زمینه هوش مصنوعی برای توزین دام سبک محققان این مرکز اقدام به تدوین یک نرم افزار ویژه‌ای کردند و در بیشتر تحقیقات از هوش مصنوعی استفاده می‌شود.

از دیگر دستاورد مهم دیگری که باید خبر داد این است که با در نظر گرفتن واردات و وابستگی شدیدی که کشور به نهاده ذرت و سویا دارد اخیراً محققان ما در تلاش هستند تا با بومی‌سازی سوروگم دانه خوراکی مرغ گوشتی کشور و استان را از این وابستگی نجات دهند و تحقیقات ادامه دارد و در آینده اطلاع‌رسانی خواهد شد.

اما از دیگر دستاورد مهم این مرکز می‌توان به برندسازی لارو مگس خانگی که منبع تغذیه‌ای مطلوب برای دام و طیور است را نام برد که جزو مهم‌ترین محصول تجاری سازی این مرکز است هم‌چنین در حال پراکنش و تحقیق بر نقاط مستعد استان برای کشت گیاهی هستیم.

کارهای اصلاح نژاد دام و افزایش شیردهی گاوهای شیرده و هم‌چنین افزایش دام و طیور دستاوردهای مهمی در این مرکز انجام شده است.

* کشاورزی ما هنوز به طور سنتی اداره می‌شود برای خروج از شیوه سنتی و قدم به سمت مکانیزه کردن این بخش چه اقدامی صورت گرفته است؟
محققان این مرکز برای تغییر شیوه‌های سنتی کشاورزی در حال تحقیق و پژوهش هستند که در این زمینه برای استفاده از کود و تغذیه درختان میوه و بخش زراعت از جمله گندم و جو و آفتابگردان از جمله محصولات باغی دستورالعمل‌های مهم در زمینه استفاده از کود را به کشاورزان دادیم.

 متأسفانه کشاورزان ما فقط کودهای سیاه و سفید را می‌شناسند و به کار می‌برند با تغییر سیستم کوددهی و دستورالعمل علمی در زمینه عملکرد و افزایش کم و کیف محصولات زراعی و باغی ورود کنیم.

در بحث کشاورزی حفاظتی به سمت حداقل‌ترین عملیات خاک ورزی و کم‌ترین ماده عالی در حال قدم گذاشتن هستیم تا کم‌تر در معرض خطر قرار گیریم.

 با توجه به شرایط آب و هوایی اقلیم قم، برای بهره‌وری و مدیریت منابع آبی در بخش کشاورزی چه دستاوردی داشتید؟
قم استانی است که در اقلیم خشک و کم آب کشور قرار دارد و کشاورزی در این خطه بسیار سخت است؛ برای مدیریت و بهره‌وری از منابع آبی در زمینه زراعی از جمله گندم و جو و کلزای مقاوم به خشکی گام‌های اساسی برداشتیم.

هم‌چنین با توجه به محدودیت منابع آبی در قم، از گیاهان و ذرت‌هایی که دوره رشد کوتاه‌تر و مصرف آب کم‌تری دارند استفاده شده است و محققان این مرکز در زمینه گیاهان باغی هم با اجرای طرح تحقیقاتی خاک پوش در تلاش هستند آب در باغات کم‌تر استفاده شود؛ هم‌چنین با استفاده از محرک‌های رشد سعی کردیم مقاومت گیاهان و محصولات را با توجه به اقلیم خشک و شوری بیشتر کنیم..