اثرات مفید آنزیم در بهبود عملکرد مرغان تخمگذار و گوشتی

فسفر در دانه غلات عمدتاً به شکل فیتات ذخیره می شود،

مطالعات نشان داده است که استفاده از آنزیم فیتاز در تغذیه طیور سبب افزایش زیست فراهمی فسفر،

بهبود قابلیت هضم نیتروژن و اسیدهای آمینه وانرژی قابل متابولیسم ظاهری و در نهایت باعث بهبود عملکرد طیور می شود.

فسفر فیتاته برای طیور قابلیت دسترسی کمی داشته بنابراین مقادیر زیادی فسفر از طریق فضولات دفع می شود

که منجر به ایجاد مشکلات اقتصادی و محیطی می‎گردد اسید فیتیک یا فیتات در همه ترکیبات حاصل از مواد گیاهی به ویژه در دانه های غلات و لگومینه وجود دارد.

که یک ماده مغذی غیرقابل هضم می‎ باشد و باعث می شود که قابلیت دسترسی فسفرو نیز عناصر معدنی ضروری از قبیل روی، آهن، کلسیم و پتاسیم موجود در مواد گیاهی برای حیوانات تک معده‎ای به علت به دلیل ترشح مقدار ناچیز آنزیم فیتاز در دستگاه گوارش کاهش یابد.

همچنین اسید فایتیک ترکیبات پیچیده‎ای با پروتئین‎ها و نشاسته ایجاد کرده و قابلیت انحلال آنها را کاهش می‎دهد.

فیتات با تأثیرات منفی بر فعالیت آنزیم های گوارشی از قبیل آلفا- آمیلاز  و لیپازو یا پروتئازهایی از قبیل پپسین، تریپسین،  در دستگاه گوارش فعالیت آنها را کاهش می دهد .

۱- ساختمان اسید فایتیک  
                   

اسید فایتیک به صورت یک حلقه ۶ کربنه با ۶ گروه فسفات است و وزن مولکولی آن ۶۶۰ دالتون می‎باشد‌ (شکل ۱)

که می تواند کیلاتهایی با کاتیونهای مختلف داشته و آنها را از دسترسی پرنده خارج نماید.

مطلب مرتبط  مقدار مواد معدنی و اثر آن بر قابلیت هضم فسفر جیره
شکل ۱- ساختمان اسید فایتیک وکیلات اسید فایتیک
blank 

۲-  معایب فیتات
۲-۱- کاهش قابلیت دسترسی فسفر
از آنجائیکه اسید فیتیک موجود در دانه های مختلف یکسان نیست،

لذا قابلیت هضم فسفر موجود در منابع مختلف گیاهی خوراک های طیور متفاوت می باشد.

مطالعات نشان داده که طیور به طور متوسط حدود ۳۳ در صد فسفر موجود در جیره را مورد استفاده قرار می دهند

وبه دلیل فقدان فیتازآندوژنوس توانایی کافی جهت هضم موثر فیتات غذا را ندارند  

و در نتیجه مقدار زیادی از فسفر به صورت دفعی ازدست می رود.

لذا باید احتیاجات طیور به فسفر از طریق مکمل نمودن جیره با منابع فسفر معدنی از قبیل دی کلسیم فسفات یا مونوکلسیم فسفات تامین گردد

که این فسفر معدنی علاوه بر افزایش قیمت جیره ، باعث آلودگی محیط زیست می شود. 

۲-۲-کاهش دسترسی به عناصر معدنی   
 

فیتات دارای قابلیت اتصال به مواد معدنی دی والان و تری والان از قبیل کلسیم، آهن، روی،منگنز ومنیزیم  می باشد.

درحقیقت فسفر به فرم فیتات به عناصرمعدنی مذکورمتصل شده و باعث تشکیل کمپلکس های نامحلول فیتات های فلزی می شود

که تمایل به اتصال در PH بین   ۵ تا  ۷افزایش می یابد که به نوبه خود موجب کاهش قابلیت دسترسی این عناصر می گردد مانز و همکاران

(۱۹۹۹)گزارش نمودند

که نمک های معدنی فیتاته متعددی در   PH روده ای تشکیل می گردد و قابلیت انحلال روده ای کمپلکس های تشکیل یافته، کاهش می یابد

که کمپلکس های معدنی مذکور عمدتا” در دئودنوم (۶=PH) تشکیل می گردد

با این حال اسیدی شدن وکاهش  PH تا حدود۴  مانع از تشکیل این کمپلس ها می شود

مطلب مرتبط  اثرات فیتات بر زیست فراهمی مواد معدنی
تشکیل کمپلکس های نا محلول مواد معدنی متصل به فیتات، منجر به کاهش توانایی آنزیم فیتاز برای هیدرولیز فسفر موجود درکمپلکس های عناصر معدنی با فیتین می گردد 

۲-۳-کاهش قابلیت هضم پروتئین
پروتئین نیز مانند مواد معدنی می تواند به اسید فایتیک متصل گردد

و از طریق فضولات پرنده دفع گردد.پروتئین های متصل شده با فیتات نسبت به پروتئین های آزاد به میزان کمتری تحت تاثیر آنزیم های پروتئاز شیرابه دستگاه گوارش قرار می گیرند

فیتات درPH اسیدی و بازی می تواند با پروتئین ها ترکیب و ایجاد کمپلکس های غیر قابل هضم نماید.

احتمالاً چنین روابط متقابلی منجر به ایجاد تغییراتی در ساختار پروتئین شده

و لذا فعالیت آنزیمی، حلالیت پروتئینی و قابلیت هضم را تحت تأثیر قرار دهد 

و از طرفی میزان این تأثیر تا حدود زیادی به منبع پروتئینی وابسته می باشد.

ممانعت از فعالیت پروتئازها احتمالاً علت اصلی کاهش قابلیت هضم پروتئین ها می باشد.

هم چنین، فیتات می تواند بعنوان ممانعت کننده آلفا- آمیلاز اهمیت داشته باشد تحقیقات انجام شده نشان می دهد

که همبستگی منفی بین مصرف فیتات وپاسخ گلوکز خون وجود دارد

. تمایل فیتات به تشکیل ملکولهای پیچیده در طیف وسیع PH به اثبات رسیده است،

به طوری که در محیط اسیدی معده اسیدهای آمینه خصوصاً لیزین، میتونین، آرژنین، هیستیدین، مستقیماً به فیتات متصل می شوند و ترکیب پیچیده و نامحلول پروتئین-  فیتات را تولید می نمایند
۲-۴- کاهش قابلیت هضم نشاسته    
نشاسته عموماً تحت تأثیر آنزیم آلفاآمیلاز هضم می‎شود.

این آنزیم در تمام گیاهان، حیوانات و میکروارگانیسم‎ها یافت می‎شود و برای فعالیت و همچنین حداکثر پایداری به یون کلسیم نیاز دارد.

مطلب مرتبط  تغذیه و غذای شترمرغ های مولد
براساس گزارشات منتشر شده مشخص گردیده که فیتات بواسطه ترکیب شدن با یون کلسیم از فعالیت آنزیم آلفاآمیلاز جلوگیری می‎کند.

گزارش شده است که اضافه کردن اسید فایتیک به گندم قابلیت هضم نشاسته آن را به میزان ۶۰ درصد در مقایسه با گروه شاهد کاهش می‎دهد

به طورکلی باتوجه به موارد ذکر شده به نظر می‎رسد بالا بودن میزان فیتات موجود در مواد اولیه مورد استفاده در تغذیه طیور علاوه بر کاهش قابلیت دسترسی برخی از عناصر معدنی می‎تواند

کاهش قابلیت هضم پروتئین و نشاسته و همچنین کاهش میزان انرژی قابل متابولیسم جیره را نیز به دنبال داشته باشد

نحوه اتصال فیتات به پروتئین و نشاسته را نشان می دهد..