میزان مصرف پودر گوشت برای خوراک دام و طیور

مقدمه:

معمولاً گوشت، خون، استخوان و دیگر باقیمانده‌های بدن حیوانات که در تغذیة انسان مورد استفاده نداشته و یا به عللی نباید مصرف شوند را در تغذیه دام و طیور به کار می‌برند. ولی این مواد را نمی‌توان به صورت تازه به حیونات خورانید. علت این امر در درجه اول از لحاظ بهداشتی و در مرحله بعد، از نظر اشکال در نگاهداری و حمل و نقل این مواد می‌باشد.

به طور کلی اینگونه باقیمانده‌ها را قبلاً جمع‌اوری کرده و سپس طی عملیات خاصی خشک می‌نمایند و به صورت پودر در می‌آورند. این مواد به علت دارا بودن پروتئین زیاد و با ارزش و یا به واسطه داشتن مواد معدنی فراوان از مکملهای بسیار مهم غذاهای دامی به شمار می‌روند.

آرد گوشت

موضوع استفاده از مازاد کشتارگاهی در تغذیه وام و طیور از دیرباز مورد توجه متخصصین تغذیه قرار داشته است و مخصوصاً آرد گوشت را در سابق به عنوان منبع مهمی از عوامل ناشناخته رشد تصور می‌کردند زیرا مقداری از عناصر کمیاب و یا حتی ویتامین‌ها را که احتیاج به خود آنها نیز در حیوان به خوبی شناخته نشده بوده به جیره وارد می‌کرد ولی طی تجربیات فراوان کمبود نسبی اسید آمینه‌های ضروری در آرد گوشت آشکار شد و به این ترتیب در مقایسه با آرد ماهی از نظر تأثیر رشد در جوجه‌ها کمتر مورد اهمیت قرار گرفت. معذلک به واسطه برخی از اسید آمینه‌های ضروری که کم و بیش در آن وجود دارد و همچنین به علت وجود مقدار فراوان فسفر و کلسیم و انرژی، امروزه آرد گوشت را به عنوان مکمل غذائی در تغذیه طیور مصرف می‌نمایند.

آرد گوشت از نظر ترکیب مواد متشکله متغیر است زیرا مؤسسات تهیه کننده آرد گوشت از اعضای مختلف بدن دام که دارای ترکیبات مختلفی است استفاده می‌کنند و به همین جهت ترکیب و عناصر متشکله آرد گوشت هر بار که تولید می‌شود با تولید دفعات دیگر فرق دارد گوشتی که برای تهیه آرد گوشت به کار می‌رود غالباً مربوط به حیواناتی است که به عللی ناسالم تشخیص داده شده و یا به واسطه شرایط نامطلوب که دارند ضبط گریده است. به علاوه حاوی مقدار زیادی مواد کلاژن والاستین می‌باشد که خود فاقد ارزش غذائی است. قسمت اعظم ماده اولیه آرد گوشت از مازاد کشتارگاهی، کنسروسازی، لاشه حیواناتی که در کشتارگاه به علل مختلفی برای انسان غیر قابل مصرف تشخیص داده می‌شوند تشکیل می‌ردد. همچنین ضمائم قرمز لاشه (کبد، قلب، ریه‌ها و سر)، ضمائم سفید لاشه (مجاری معده و روده که خالی و شسته شده باشد، دستها و پاها) و سایر پس مانده‌های کشتارگاهی (خون، استخوان، اندامهای احشائی، بافتهای همبند و غضروف بسیار متفاوت است. روش تهیه و نحوه نگاهداری نیز در کیفیت و ترکیب آرد گوشت مؤثر می‌باشد. بنابراین آرد گوشت، به طور کلاسیک به سه دسته طبقه‌نبدی می‌گردد)

آرد گوشت پراستخوان (حاوی 45 در ضد پروتئین خام)

آرد گوشت کم استخوان (حاوی 50 درصد پروتئین خام)

آرد گوشت بی استخوان (حاوی 53 تا 55 درصد پروتئین خام)

با این وصف میزان پروتئین خام آرد گوشت‌های تجارتی بین 20 تا 70 درصد تغییر می‌کند تهیه آرد گوشت معمولا با دو روش انجام می‌شود یکی روش مرطوب، دیگری روش خشک. در روش مرطوب مواد اولیه (گوشت و استخوان) را زیر فشار مستقیم بخار آب قرارداده بعد از جدا نمودن چربی، خمیر گوشت و استخوان را به وسیله دستگاه خشک کننده به صورت آرد در می‌آورند.

در روش خشک، گوشت و لاشه‌ها را توسط حرارت خارجی در آب خود می‌پزند و چربی آن را یا به کمک فشار هیدرولیک یا با استفاده از سانتریفوژ و سرانجام به وسیله حلالهائی جدا می‌نمایند. اجرای عملیات در هر دو روش باید در کارخانه‌های کاملاً مجهز صورت گیرد زیرا صرفنظر از روش تهیه، حرارت مناسب نقش مؤثر و حساسی در این فراورده داشته و عملیات باید با استریلیزاسیون کامل مواد اولیه توأم باشد.

بدیهی است شدت و مدت حرارت بسته به مقدار و حجم مواد اولیه فرق می‌کند. حرارتهای بالا روی پروتئین‌های گوشت اثرات نامطلوبی داشته و ارزش بیولوژیکی آنها را کم می‌نماید. البته مقدار درصد استخوان، غضروف و بافتهای ارجاعی را نیز می‌توان از عوامل محدود کننده ارزش بیولوژیکی پروتئینهای آرد گوشت به حساب آورد.

نسبت ازت غیر پروتئینی در انواع آرد گوشت بسیار متفاوت بوده و بستگی به میزان خون یا موادی از قبیل مو، ناخن، شاخ و غیره در آن دارد. آزمایشهای کروماتوگرافی که روی نمونه‌هائی از آرد گوشت مرغوب انجام شده نشان می‌دهند که پودر گوشت دارای مقدار قابل ملاحظه‌ای گلیسلین، پرولین و مخصوصاً لیزین است ولی مقدار اسید آمینه‌های اصلی (مانند اسید آمینه‌های گوگرددار متیونین، تریپتوفان، هیستیدین، تره اونین و پرولین) آن نسبت به پودر ماهی کمتر است. از این رو چنانچه در جیره غذائی حیوانات یک معده‌ای به ویژه طیور از مقدار زیادی ذرت استفاده می‌شود، لازم است در مصرف آرد گوشت محدودیت قائل شد زیرا ذرت نیز خود از نظر اسید آمینه تریپتوفان بسیار فقیر است.

مقدار چربی در آرد گوشت بین 7 تا 14 درصد متغیر است. دقت در میزان ماده چربی از نظر نگاهداری و انبار کردن این فراورده بسیار اهمیت دارد زیرا زیادی چربی و اکسیداسیون آن در مدت نگاهداری موجب نقصان اسید آمینه و مخصوصاً کاهش مقدار لیزین و متونین و تخریب برخی ویتامین‌های گروه B بخصوص ریبوفلاوین، کولین، نیاسین و ویتامین B12 می‌گردد. یاد آور می‌شود که مقدار ویتامین‌های گروه B در آرد گوشت نسبت به آرد ماهی اندکی کمتر است و با این که میزان ویتامین‌های محلول در چربی (A-D-E) در آرد گوشت چندان زیاد نیست با اینحال تجزیه و تقلیل آنها نیز بستگی به میزان اکسیداسیون چربی در آرد گوشت دارد.

با توجه به مقادیر کم و بیش متفاوت استخوان در آرد گوشت، میزان خاکستر آن بین 25 تا 35 درصد می‌باشد. نسبت کلسیم به فسفر در انواع آرد گوشت بین 65/1 تا 2 متفاوت است. این آرد علاوه بر مقدار فراوان کاسیم و فسفر حاوی مقدار قابل توجهی از عناصر کمیاب (مس ـ سنگنز ـ آهن) نیز می‌باشد. سرانجام میزان انرژی متابولیزابل در آرد گوشت در حدود2304 کیلو گالری در هر کیلوگرم است.

آرد گوشت به واسطه نگاهداری طولانی و یا در اثر عدم رعایت اصول بهداشتی در مرحله نگاهداری به اصطلاح فاسد گردیده بوی تند و نامطبوعی بخود می‌گیرد که حیوان رغبت به خوردن آن نمی‌کند. همچنین آرد گوشت ممکن است به علل گوناگون (خواه در اثر عدم اسا یلیزاسیون صحیح و خواه به واسطه بی‌توجهی در نگاهداری آن) دستخوش آلودگی‌های مختلف نیز بشود که بدون شک موجب بروز اختلالات کم و بیش شدیدی در حیوانات مخصوصاً در طیور گردیده منجر به تلفات روز افزون در آنها می‌شود. بنابراین در موارد مشکوک بهتر است برای جلوگیری از اشاعه بیماریها آرد گوشت را از نظر میکروبی و قارچی مورد آزمایش قرار دهند.

موضوع استفاده از آردگوشت در تغذیه نشخوارکنندگان قابل بررسی است. با توجه به فیزیولوژی بسیار اختصاصی شکمبه و نقش میکروارگانیسم‌ها در آن، می‌توان از آرد گوشت در تغذیه نشخوار کنندگان استفاده نمود به شرط آن که قیمت آن نسبت به قیمت کنجاله‌ها ارزانتر تمام شود. در این شرایط کیفیت پروتیدها چندان اهمیت ندارد بلکه باید متوجه مقدار آرد گوشت مصرفی بود زیرا اگر میزان مواد پروتئینی جیره از حد معینی تجاوز نماید. غالباً‌ خطرات بسیار شدیدی که مربوط به ازدیاد ازت در غذاست حیوان را تهدید می‌کند.

وقتی آرد گوشت از نوع مرغوب باشد توصیه می‌شود که مقدار آن از 3 تا 4 درصد غذای کنسانتره تجاوز نکند وانگهی همیشه لازم است که این عمل را همراه با مراجعه به جداول تغذیه‌ای و در رابطه با وضعیت حیوان انجام داد و تازه باید قدری از ارقام مندرج در جدول زیر کمتر آرد گوشت به جیره حیوان وارد نمود.

آرد گوشت را مخصوصاً در تغذیه طیور و خوک مورد استفاده قرار می‌دهند. جیره اساسی این حیوانات به طور کلی شامل دانه‌ها، مازاد کارخانه‌های آردسازی و کنجاله‌هاست که از نظر اسید آمینه لیزین ضعیف (به استثنای کنجاله سوژا و آفتابگردان)

نقش آرد گوشت تکمیل و بالا بردن میزان پروتئین مواد گیاهی جیره است، از این جهت به نظر می‌رسد آرد گوشت به شرطی که از نوع مرغوب باشد، نسبت به پودر شیر در تأمین احتیاجات پروتئینی طیور و خوک ارجحیت دارد.

مقدار مصرف آرد گوشت در تغذیه طیور حداکثر به 10 درصد جیوه محدود می‌گردد، زیرا یکی از معیارهای اساسی در تغذیه با مواد حیوانی مخصوصاً موضوع صرفه اقتصادی و تازه افزایش بی‌رویه مواد پروتئینی در جیره، به واسطه ازدیاد ازت موجب پیدایش عوارض شدید در حیوانات می‌گردد.

حداکثر مقدار آرد گوشت مصرفی در جیره طیور و خوک به شرح زیر می‌باشد:

آرد گوشت با 50 و 60 درصد پروتید

جوجه تا سن 6-8 هفتگی                                     3 تا 7

نیمچه و مرغ تخمگذار                                3 تا 5

خوک کمتر از 60 کیلو                                3 تا 5

خوک پرواری                                            0 تا 2

چنانچه از آرد ماهی نیز در جیره استفاده می‌شود لازم است از مقادیر فوق تا حدی کاسته شود.

تقریباً این فرآورده‌های فرعی حیوانی به طور انحصاری برای خوک، طیور و حیوانات خانگی (pot) ایالات متحده آمریکا مورد استفاده قرار می‌گيرند، اگرچه می‌تواند در بعضی از مناطق برای نشخوارکنندگان نیز به کار روند. این فرآورده‌ها خوش خوراکی متوسط تا خوب دارند. کیفیت پودر گوشت یا پودر گوشت و استخوان، بسته به رقيق شدن با استخوان و بافتهای تاندونی، روش و درجه حرارت به کار رفته در فرآیند تغییر می‌کند. ارزش بيولوژيکی اين پروتئین‌ها، کلاً کمتر از پودر ماهی با کنجاله سویا می‌باشد. مطالعات رشد با خوک نشان می‌دهد که این فرآورده‌ها به عنوان قسمتی از مکمل پروتئینی بهتر مورد استفاده قرار می‌گیرد تا این که به عنوان کل مکمل پروتئینی.

پودر گوشت و استخوان:

محصولی است که از طریق حرارت دادن، خشک کردن و خرد نمودن (آسیاب کردن) تمام یا بخشی از بدن حیوانات خونگرم خشکی‌زای تولید می‌شود. برای تهیه پودر گوشت و استخوان بخش چربی لاشه تا حد امکان جدا می‌گردد. محصول تولیدی اساساً‌ باید فاقد سم، شاخ، مو، پر و محتویات دستگاه گوارشی باشد. این فرآورده، محصول فرعی حاصل از صنعت کشتارگاهی پخته می‌شوند و سپس روغن آنها استخراج شده و در پایان آسیاب و غربال می‌گردند.

 

منشأ / محل تولید

در سراسر دنیا تولید می‌شود، به مصرف می‌رسد.

 

مزایای تغذیه‌ای

میزان پروتئین خام در این مادة غذایی بالا بوده (بیش از 45٪) و به دلیل دارا بودن استخوان، میزان خاکستر آن نیز بالا است. سطوح خوبی از کلسیم، فسفر و منیزیم در آن وجود دارد. ترکیب آن بسته به کارخانه تولید کننده، حیوانات عمل آوری شده و سایر عوامل، متغیر است، اگر بیش از حد تحت تأثیر گرما قرار گیرد، قابلیت استفاده پروتئین آن کاهش می‌یابد.

 شرکت لاهیج دشت گیلان
01342930
09118357340.