قیمت کنجاله پنبه در مصرف طیور

مقدمه :
كنجاله پنبه دانه يك محصول فرعي حاصل از توليد روغن است كه ازطريق فشردن دانه پنبه و جداسازي روغن آن بدست  مي آيد. دانه پنبه به منظور توليد الياف سفيد پنبه كه درصنايع پارچه بافي و منسوجات كاربرد دارد ، كشت مي گردد. فرآورده فرعي حاصل از توليد روغن ، ازفشرده نمودن دانه هاي پنبه اي كه الياف آنها جدا گرديده بدست مي آيد. دراين مرحله ، دانه هنوز را الياف و روغن بالايي دارد.
روغن ازطريق مكانيكي يا عصاره گيري را استخراج مي گردد و كنجاله باقي مانده درتغذيه  دام مصرف مي شود. در برخي ازانواع كنجاله پنبه دانه پوشش اليافي جدا نشده اما روغن آنها استخراج مي گردد. دراين نوع كنجاله ها ميزان الياف بالا (25-20% ) است.

كلياتي در مورد كنجاله تخم پنبه :

استخراج روغن ازدانه هاي پنبه ازسال 1860 شروع گرديده و از لحاظ طرز استخراج روغن سه نوع كنجاله به دست مي آيد كه عبارتند از :

الف- كنجاله اي كه الياف پنبه را كاملا از دانه جدا نكرده باشند. مصرف اين كنجاله گاهي به علت وجود الياف پنبه باعث انسداد روده ها مي شود و عواقب وخيمي به بار مي آرود.

ب- كنجاله اي كه الياف پنبه را بكلي از دانه ها جدا كرده و آنها را تحت فشار روغن گيري       مي نمايند.

پ- كنجاله اي كه پس از جدا كردن پوسته دانه و روغكنشي از مغز آن به دست مي آيد. رنگ اين كنجاله زرد خوشرنگ و ارزش غذايي آن به مراتب از كنجاله هاي قبلي زيادتر است و غذاي بسيار خوبي براي دام تشكيل مي دهد.
امروزه دانه پنبه را پس از جدا كردن الياف و گرفتن كرك هاي آن (لنترگيري كامل و گاهي بدون لنترگيري) شكسته و از مغز دانه تحت اثر حرارت و فشار ، روغن استخراج مي نمايند. سپس تفاله باقيمانده را تحت تاثير حلالهاي آلي نيز قرار داده و تقريبا كليه روغن آنرا مي گيرند ( كنجاله اكستراسيون ).شايد تنها منبع پروتئيني ارزان قيمتي كه منشا گياهي داشته و تقريبا در همه جاي ايران يافته مي شود كنجاله پنبه دانه است. نگاهداري اين نوع كنجاله آسان بوده و هيچ گونه بوئي ندارد. گاهي اوقات مقداري پوسته دانه الياف پنبه وارد كنجاله مي شود و منظره نمدي شكل به آن مي دهد كه اين امر به رشد قارچها روي كنجاله كمك مي نمايد.
كنجاله تخم پنبه تركيب ثابت استانداردي ندارد زيرا برحسب روش تهيه ، نوع بذر و وضع كشت ، مقدار عناصر متشكل آن متفاوت است ولي بطور كلي ارزش آن از روي ميزان پروتئين سنجيده مي شود.

مزاياي تغذيه اي :

كنجاله تخم پنبه يك ماده خوراكي مناسب با سطح پروتئين متوسط است . از نظر كيفيت نسبت به كنجاله سد يا نامرغوبتر بوده ، زيرا در مقايسه با كنجاله سويا داراي الياف بيشتر و تركيب اسيد آمينه اي نامطلوب تري است ( از نظر ليزين ، متيونين و سيستين كمبود دارد.) استفاده از اين محصول در جيره هاي دام و طيور مي تواند باعث يبوست شود. فرآورده هاي حاصل از منابع مختلف بسته به روش عمل آوري ، مي توانند از نظر كيفيت و تركيب شيميايي متغير باشند. مثلا جداسازي پوسته يا روش روغنگيري مكانيكي يا استفاده از حلال از عوامل موثر در اين زمينه هستند. به طور كلي ، ميزان ليزين در اين ماده اندك بوده و در عوض منبع خوب الياف قابل هضم براي  نشخواركنندگان است.

درمواردي مقداري از پوست كركهاي پنبه و لينترها را همراه كنجاله تخم پنبه مي كنند،كه كنجاله نمدي شكل شده و براي نشخوار كنندگان خوب است ، ولي براي تك معده ايها به علت بالا رفتن بخش سلولزي آن، زياد جالب نيست ، مصرف اين كنجاله در تغذيه گاوهاي شيري به عنوان يك ماده غذائي خوب ارزش دارد و حتي مي توان تا روزي 5/1 الي 2 كيلوگرم آنرا به حيوان خوراند. ولي بيش از اين مقدار باعث سخت و سفيد شدن كره مي گردد. در دامهاي پرواري تا 4 كيلوگرم در روز مي توان مصرف كرد.

درتغذيه خوكهاي جوان ، آبستن يا شيرده ، گوسفند ، جوجه هاي گوشتي و همچنين مرغهاي تخم گذار مي توان آنرا به جيره روزانه افزود. اضافه كردن كنجاله به جيره روزانه اين گونه حيوانات به عنوان منبع پروتئين سبب   مي شود كه آرد ماهي يا آرد گوشت و همچنين آرد استخوان به جيره غذائي جهت تامين اسيدهاي آمينه ضروري و كلسيم اضافه شود. همچنين مكملي از ويتامين هاي بايد تامين شود. خوكها و طيور به راحتي كنجاله را نمي پذيرند كه علت آن عمدتا ماهيت خشك و غبار مانند آن است. چنين مشكلاتي در گاوهاي شيرده بروز ننموده ، هرچند كه هنگام مصرف مقادير بالايي از آن ممكن است پيچيدگهايي بدليل تمايل به سفت و سخت شدن چربي شير بروز نمايد. كره حاصله از چنين چربي ، اغلب به سختي گرفته شده و تمايل به پيشرفت طعم نامطلوب پيه ماننددارد. عامل ديگري كه بايد هنگام استفاده از كنجاله پنبه دانه در نظر گرفته شود اثر يبوست زايي آن است . اين امر بطور طبيعي يك مشكل محسوب نشده و ممكن است در جيره ها حاوي مقادير بالاي مواد ملين در واقع يك مزيت محسوب مي شود.
.