بهترین خوراک دام و طیور و ویژگی آن

در کشاورزی و دامپروری نوین، تغذیه حیوانات و جیره بندی برای آن ها به گونه ای برنامه ریزی شده

است که بتوان رشد آن ها را سرعت بخشید. از طرفی، به دلیل این که در این صنعت با موجودات

زنده  مواجه هستیم، حفظ سلامت آن ها از اهمیت بسیاری برخوردار است. خوراک یکی از مهم ترین فاکتورهای

سلامتی دام و طیور و افزایش راندمان آن ها است. در نتیجه نمی توان هر نوع خوراکی را در اختیار حیوانات

گذاشت. خرید بهترین خوراک دام و طیور به افزایش سلامت و بازدهی گله کمک می کند. اما چطور می توان

بهترین خوراک دام و طیور را انتخاب کرد؟ خوراک دام و ماکیان خوب از چه موادی تشکیل شده است؟ انواع

خوراک حیوانات گله کدام است؟ این ها سوالاتی است که قطعاً در زمان خرید خوراک برای گله مرغ، گوسفند،

گاو، گوساله و… با آن رو به رو می شوید. در این مطلب سعی داریم تا به طور مفصل در مورد این پرسش ها

صحبت کنیم. با ما همراه باشید.
آشنایی با اصطلاحات انواع دام و طیور

دام های شیری : دام های شیری یا شیرده آن دسته از دام هایی هستند که برای استفاده از شیر آن ها

پرورش می یابند. این دام ها به چهار نوع سوپرشیر، پر شیر، متوسط شیر و کم شیر تقسیم می شوند.

گاو شیری، بز شیری، شتر شیری و گوسفند شیری از جمله انواع دام های سبک و سنگین شیری هستند.

دام های پرواری : دام های سبک و سنگین پرواری یا گوشتی آن دسته از دام هایی هستند که از آن ها

برای تامین گوشت استفاده می شود. گاو پرواری، بره پرواری، گوسفند پرواری، بز پرواری و شتر برواری از

جمله دام های پرواری هستند. تغذیه این دام ها برای بهبود کیفیت گوشت آن ها صورت می گیرد.

طیور گوشتی : آن دسته از مرغ هایی هستند که برای تامین گوشت پرورش داده می شوند. مرغ گوشتی،

شترمرغ گوشتی و بلدرچین گوشتی از انواع طیور گوشتی محسوب می شوند. از مهم ‌ترین نژادهای گوشتی

می تان به راس، کاب، پلیموث راک، کورنیش و کوشین اشاره کرد.

طیور تخم گذار : این مرغ ها برای تامین تخم مرغ مورد نیاز انسان پرورش داده می شوند.

مرغ تخمگذار، شترمرغ تخمگذار و بلدرچین تخمگذار از انواع طیور تخمگذار هستند.

لگهورن، استرالورپ، لوهمن، رد آیلند و پلیموت راک از مهم ترین نژادهای مرغ تخمگذار هستند.
نگاهی اجمالی به خوراک حیوانات

از آن جایی که این روزها دامپروری و کشاورزی صنعتی شده است، چرخه وابستگی مستقیم حیوانات

و گیاهان به یکدیگر قطع شده است. این کارخانه های تولید کننده خوراک دام و طیور هستند که به صورت

واسطه ای میان حیوانات و گیاهان عمل می کنند. دام و طیور برای گوشت و دیگر محصولاتشان پرورش داده

می شوند و به همین دلیل غذایی که برای آن ها فرموله می شود، باید به گونه ای باشد که در کوتاه ترین

زمان وزن آن ها را به وزن استاندارد بازار برساند. غذاهای صنعتی فرموله شده بیش از علوفه، حشرات و

دیگر غذاهای طبیعی برای آن ها اهمیت دارد.

متخصصان تغذیه دام و طیور امروزه بر این باورند که غذاها باید به گونه ای فرموله شوند که تمامی نیازهای

حیوانات به مواد مغذی را تامین کنند. اما بسنده کردن به غذاهای صنعتی نیز می تواند مشکلات هاضمه ای

بسیار خطرناکی برای حیوانات به خصوص نشخوارکنندگان (از جمله گاو، بز و گوسفند) به وجود آورد زیرا طبیعت

آن ها به گونه ای است که به علوفه عادت دارند نه دان ها. در مورد طیور نیز این موضوع وجود دارد و نمی توان

تنها به خوراک دهی با پلت و دانه ها اکتفا کرد. تنوع خوراک و گنجاندن تمامی مواد مغذی لازم یکی از

مهم ترین ویژگی های بهترین رژیم غذایی دام و طیور است.
سلامت غذایی و اهمیت آن برای انسان و دام و طیور

خوراک دهی به حیوانات با مواد غذایی که نمی توانند به صورت طبیعی آن ها را هضم کنند هم برای حیوانات و

هم برای انسان ها که گوشت و سایر محصولات آن ها را مصرف می کنند مضر است.

گاوها حیوانات نشخوارکننده هستند؛ یعنی می توانند سلولز موجود در علف را در دستگاه گوارش چندقسمتی

خود هضم کنند. گاوهای گوشتی در چند هفته اول زندگی خود با علوفه تغذیه می شوند و سپس به آخور انتقال داده

می شود و پلت، کنسانتره و کنجاله نیز در جیره غذایی غذایی آن ها قرار می گیرد. تحقیقات نشان می دهد اگر میزان

غذاهای صنعتی در خوراک دام بیش از اندازه باشد، مشکلات سلامتی برای آن ها پیش خواهد آمد، از جمله آبسه

کبدی گاو، ورم و علائم مرگ ناگهانی. تغذیه سالم دام و طیور به افزایش سلامت آن ها و کاهش احتمال بیماری ها

کمک می کند. هر چه میزان سلامت آن ها بیشتر باشد، سلامت غذایی انسان نیز بهبود خواهد یافت.

از طرفی، در زمینه دامپروری، پرورش حیوانات از حالت مزرعه کم تراکمی که در گذشته رواج داشته، امروزه به

دامداری های متراکم و صنعتی تبدیل شده است. علاوه بر این، اصلاح نژاد دام و طیور در جهت رفاه بیشتر انسان

سرعت رشد و تولید این حیوانات را نیز افزایش داده است و خوراک های با حجم زیاد و تراکم کم مواد مغذی، مانند

علوفه، جوابگوی نیاز آنها نیست. به همین دلیل حتماً برای تغذیه این حیوانات نیاز به بهترین برنامه جیره نویسی و

بهترین مکمل ها افزودنی های دام و طیور است تا بتوان نیازهای حیوانات را در عین سلامت نگه داشتن آن ها برطرف کرد.
آشنایی با جیره غذایی خوراک دام و طیور

    انواع خوراک دام

خوراک دام شامل علوفه ها (مانند یونجه، علف باغ، سیلو و کاه)، کنسانتره، کنجاله و سبوس است که در ادامه

به بررسی دقیق تر هر یک خواهیم پرداخت.

یونجه : یکی از انواع علوفه هایی است که ارزش غذایی بسیار زیادی برای خوراک دام دارد. در یونجه می توان

مواد مغذی مثل پروتئین و کلسیم را به مقدار زیادی یافت. یونجه هم در جیره غذایی گاو شیری و هم جیره

غذایی گاو گوشتی قرار می گیرد.

علف باغ : ارزش غذایی این نوع از علوفه نیز بالا است و در گاوهای شیری به چرب شدن شیر کمک می کند.

علف باغ به دلیل داشتن ساقه های بلند کمک می کند تا دام نشخوار بیشتری داشته باشد و از طرفی مانع

از دست دادن خوراک آردی از روده می شود.

سیلاژها : سیلاژ یا سیلو کردن از تخمیر ساقه و برگ علوفه هایی مانند جو، ذرت، گندم و دیگر علوفه به دست

می آید. سیلاژ به هضم بهتر غذا برای دام کمک می کند.

کاه : کاه ارزش غذایی زیادی برای دام ندارد و خوراکی پر حجم و خشک با کمترین ارزش غذایی محسوب

می شود. اگر مقدار کاه موجود در رژیم غذایی دام زیاد باشد، مانع از هضم مناسب غذا می شود و مصرف

خوراک را نیز کاهش می دهد.

این نکته را باید یادآور شد که کاه جو برای دام بهتر از کاه گندم است؛ کاه گندم نیز کیفیت بهتری نسبت به

کاه برنج دارد. دام های سنگین باید از کاه هایی با رشته بلندتر استفاده کنند.
خوراک هاى فشرده شده (کنسانتره دامی)

کنسانتره به معنای متراکم است. این نوع خوراک اغلب به صورت پلت با اندازه های گوناگون و گاهی به شکل

مش (آردی) تولید می شود. کنسانتره دامی خوراکی است که دارای ترکیبات غنی از چند ماده غذایی ارزشمند

است و برای تغذیه دام و تولید مثل آن بسیار مهم و ضروری است. زمانی که مقدار معینی از ماده هایى مانند

سبوس، تفاله چغندر قند، جو و کنجاله تخم پنبه، کنجاله کنجد را با مکمل های معدنى و ویتامینى مخلوط

می کنند، کنسانتره تهیه مى شود.

در کنسانتره های دامی مقدار زیادی پروتئین و فیبر می توان یافت و استفاده از آن ها در کنار انواع علوفه ضروری

است. کنسانتره ها در انواع کنسانتره دام شیری، کنسانتره دام پرواری و استارتر گوساله ارائه می شوند.

انتخاب بهترین کنسانتره دامی و خرید آن اهمیت بسیاری در سلامت و رشد دام دارد.

کنجاله دامی

کُنجاله پس مانده جامدی است که بعد از روغن‌کشی از دانه‌های روغنی به‌جا می‌ماند. کنجاله سویا، کنجاله ذرت

و کنجاله کلزا از مهم ترین کنجاله های دامی هستند.

سبوس دامی

سبوس خوراکی از پوسته گندم، جو و برنج است. این خوراک دام سرشار از ویتامین های B، A، پتاسیم،

پانتوتنیک اسید، آهن، روی، منیزیم، فسفر، مس، منگنز و سلنیوم است.

لازم به ذکر است که وجود ویتامین آ در سلامت دام و طیور بسیار موثر است.

انواع خوراک طیور

خوراک طیور شامل انواع دانه ها، پلت یا کنسانتره و کنجاله است.

انواع دان های طیور

ذرت، دانه جو و انواع دان های آماده مهم ترین بخش خوراک طیور تخمگذار و گوشتی را تشکیل می دهند.

کنسانتره طیور

کنسانتره یا همان خوراک فشرده در جیره غذایی طیور نقش پررنگی دارد. کنسانتره مرغ گوشتی و مرغ

تخمگذار تفاوت هایی با یکدیگر دارد.

کنجاله طیور

انواع کنجاله سویا، کنجاله کنجد، کنجاله پنبه دانه، کنجاله آفتابگردان و کنجاله کلزا با داشتن پروتئین های

گوناگون به عنوان منبع تامین پروتئین گیاهی، نقشی مهم در جیره های غذایی طیور دارند.

علاوه بر این خوراک که غذای اصلی دام و طیور را تشکیل می دهد، مکمل ها و افزودنی ها نیز در جیره غذایی

دام و طیور نقش دارند که در ادامه به بررسی آن ها می پردازیم.

انواع افزودنی های خوراک دام و طیور

آنزیم ها

یکی از اصلی ترین و مهم ترین افزودنی های خوراک دام و طیور آنزیم ها هستند؛ این آنزیم ها ساختار پروتئینی

دارند و با افزودن آن ها به غذای حیوانات، واکنش های متابولیک آن ها بدون تغییر سریع تر انجام می شود و

هضم غذا برای آن ها آسان می شود.

پروبیوتیک ها

این افزودنی در واقع میکروب های زنده و مفیدی هستند که به صورت مستقیم در جیره غذایی دام و طیور قرار

می گیرند و به بهبود گوارش و سلامت آن ها کمک می کنند.

پری بیوتیک ها

پری بیوتیک ها (Prebiotics) یا الیگوساکاریدها افزودنی هایی هستند که قابلیت هضم و جذب ندارند اما به صورت

مثبت بر دستگاه گوارش دام و طیور تاثیر می گذارند. این افزودنی ها جذب روی، آهن، کلسیم و منیزیم خوراک

را بهبود می بخشند.

سیمبیوتیک ها

سیمبیوتیک ها (symbotic) ترکیب پروبیوتیک ها و پربیوتیک ها هستند و هم حاوی باکتری های پروبیوتیک

و هم فیبرهای پری بیوتیک هستند. سیمبیوتیک ها به زنده ماندن باکتری‌های مفید خوراک و بهبود هضم غذا کمک می کنند.

اسیدی فایرها

اسیدی کننده های خوراک افزودنی هایی هستند که با اضافه شدن به خوراک دام و طیور، مانع از رشد فلور

میکروبی پاتوژن مانند اشریشیا کولی (E. Coli) و سالمونلا در روده حیوانات می شوند. این امر کمک می کند

تا مواد مغذی موجود در خوراک جذب بیشتری داشته باشد و در نتیجه باعث بهبود رشد و عملکرد حیوانات

می شد. اسیدی فایر خاصیت ضدکپک نیز دارند.

فیتوبیوتیک ها

از این مکمل های گیاهی با عنوان بوتانیکال یا فیتوژنیک ها هم نام برده می شود. مطالعات بسیاری نشان

داده است که فیتوبیوتیک ها نقش بسزایی در تحریک مصرف خوراک دارند و در عین حال از خاصیت ضدمیکروبی،

ضد انگلی و ضدکوکسیدیوز نیز برخوردار است. فیتوبیوتیک ها محرک سیستم ایمنی هم هستند. تمامی این

ویژگی های مثبت سبب شده تا یکی از جدیدترین و موثرترین افزودنی های خوراک دام و طیور محسوب شوند.

ضدعفونی کننده ها

این افزودنی ها، خوراک دام و طیور را از ویروس ها و باکتری های مضر پاک می کند و مانع از انتقال میکروارگانیسم های

مضر به بدن حیوانات می شوند. خوراک دام و طیور در معرض آلودگی های بسیاری است که باید برای افزایش

سلامت این حیوانات، مراقب عدم آلودگی خوراک آن ها بود.

توکسین بایندرها

اصطلاح توکسین بایندر (Toxin Binder) به افزودنی هایی اطلاق می شود که برای جلوگیری از سمی شدن

خوراک دام و طیور به سموم قارچی یا مایکوتوکسین ها استفاده می شود. محصول ول بایند شرکت توس ارت خاوران ،

توکسین بایندر تک جزئی است که تا ۹۷ درصد سموم آفلاتوکسین را جذب می نماید.

آنتی اکسیدان ها

این افزودنی ها برای جلوگیری از اکسید شدن خوراک دام و طیور به کار می روند و مانع از فاسد شدن و از دست

رفتن کیفیت خوراک می شوند. ویتامین A، ویتامین C و ویتامین E از مهم ترین آنتی اکسیدان های طبیعی هستند.

انواع ویتامین ها

ویتامین ها به مقدار بسیار کمی در خوراک دام و طیور قرار می گیرند و به بهبود هضم و جذب خوراک کمک می کنند.

بدن موجود زنده بخش عظیمی از ویتامین ها را می سازد اما گاهی این ویتامین های تولید شده کافی نیستند

و باید در جیره غذایی دام و طیور به شکل مکمل قرار گیرند.

انواع مواد معدنی

مواد معدنی مهم ترین نیاز بدن موجودات زنده را تشکیل می دهند. مطالعات نشان می دهد که دام و طیور به

۲۹ مادّه معدنی نیاز دارند که ۷ مادّه آن پرمصرف و ۲۲ مادّه کم مصرف هستند. بعضی از این عناصر معدنی به

صورت طبیعی برای دام تامین نمی شوند و باید به صورت مکمل در جیره غذایی آن ها گنجانده شود.

آمینواسیدها

اسید های آمینه نقش مهمی در تغذیه طیور و دام دارند. بعضی از آمینواسیدها برای بهبود رشد و تکمیل زنجیره

ساخت پروتئین به صورت صنعتی تولید می شوند و به شکل افزودنی خوراک طیور و دام استفاده می شوند.

کوکسیدیواستات ها

این مکمل ها برای جلوگیری از ابتلا به بیماری کوکسیدیوز (نوعی بیماری انگلی در طیور) به کار می روند.

کارتنوئیدها

این افزودنی ها در واقع رنگدانه هایی هستند که بیشتر در خوراک مرغ تخمگذار به کار می روند تا تخم مرغ هایی

با زرده طلایی تولید شود. طیور به صورت طبیعی نمی توانند این رنگدانه ها را تولید کنند به همین دلیل برای

رضایت بیشتر مصرف کننده ها رنگدانه ها به صورت مکمل به غذای طیور اضافه می شوند.

پلت بایندرها

نقش پلت ها در جیره غذایی دام و طیور بسیار مهم و ضروری است و کیفیت آن ها از اهمیت بالایی برخوردار است.

پلت باید به گونه ای استحکام داشته باشد که در زمان حمل و نقل پودر نشود. خرد شدن و شکستن پلت ها باعث

هدر رفت خوراک می شود. محصول پلت پلاس و توس بایندر شرکت توس ارت خاوران یکی از بهترین مکمل های پلت برای افزایش

استحکام آن ها هستند.

امولسیفایرها

این مکمل ها در واقع به یکنواخت شدن مواد مغذی مانند اسیدهای چرب و ویتامین های محلول در چربی

موجود در خوراک دام و طیور کمک می کنند..